Onthulling beeld Prins Maurits van Oranje op vrijdag 2 juni door burgemeester Rob Bats

Ter gelegenheid van 150 jaar bestaan van het Prins Mauritsweeshuis en 25 jaar Grand café Prins Mauritshuis hebben Alko en Annemarie Tolner, eigenaren van het Grand café Prins Mauritshuis, een bronzen borstbeeld laten vervaardigen door kunstenares Herma Schellingerhoudt van Prins Maurits van Oranje (1567-1625). Na een voorbereiding van ruim 1.5 jaar zal op vrijdag 2 juni het beeld feestelijk worden onthuld. Dit om verleden en heden samen te brengen. Het borstbeeld laat letterlijk zien dat Prins Maurits een voor Blokzijl belangrijke betekenis heeft gehad.
Het beeld wordt opgenomen in de rondleidingen door Blokzijl, verzorgd door de vrijwilligers van museum Het Gildenhuys alsook zal het de spontane bezoeker ‘vertellen’ wie Prins Maurits was. Ook wordt het beeld onderdeel van het ‘Weeshuis aan het water’ project, een project wat al een aantal jaren loopt en schoolkinderen op een unieke manier de historie van Blokzijl laat verkennen en ervaren. Dit project heeft grand café Prins Mauritshuis een aantal jaar geleden samen met het Prins Bernard Cultuur fonds gefinancierd. Het beeld wordt geplaatst op de Bierkade van Blokzijl, symmetrisch aan het einde van de Bierkade. Achter het beeld is het Prins Mauritshuis zichtbaar.
Via een qr code op het beeld worden gasten welkom geheten door ereburger van Blokzijl Lucie de Lange. Zij neemt je in een korte video mee in de historie van Blokzijl en het Prins Mauritsweeshuis. Onze 1e burger van Steenwijkerland; burgemeester Rob Bats zal de onthulling van het beeld aan de Bierkade om 15 uur verzorgen. Hij wordt geassisteerd door Marjet en Paulien Tolner en Meike Lotterman het bijzondere meisje wat vorig jaar een ‘brief aan de koning’ schreef en persoonlijk zorgde dat het document met de stadsrechten terug is op de plaats waar deze hoort; Blokzijl. Daar willen we haar nogmaals voor bedanken.

Achtergrond

Prins Maurits van Oranje (1567-1625)

Onderzoek door dhr. Drs. Jos Mooiweer, collectiemakelaar van het Historisch centrum Overijssel. De geschiedenis van Blokzijl en Prins Maurits van Oranje zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Verschillende belangrijke gebeurtenissen in en om Blokzijl voeren terug naar Prins Maurits of naar  de tijd waarin hij de strijd van de Nederlandse gewesten tegen Spanje aanvoerde. Zo onderging Blokzijl in 1621 een gedaantewisseling van kleine schans (van Sonoy) naar moderne fortresse (van Antonius Metius) met havenkolk in het midden. Denkbaar gebeurde dit op aandrang van Prins Maurits uit militair-strategische overwegingen: om de turfuitvoer naar Holland veilig te stellen en om de vaarweg (Aa) naar Steenwijk te controleren.
De prins wilde een goed bestuurde, weerbare en loyale plaats aan de Oostwal van de Zuiderzee. Om dat te bewerkstelligen, schonk hij tussen 1589 en 1610 belangrijke privileges aan de inwoners van de schans Blokzijl. Tussen 1581 en 1615 maakte niet Overijssel, maar Holland er de dienst uit. Een halve eeuw na het overlijden van de prins werd in Blokzijl een weeshuis opgericht, dat later bekend zou worden als het Prins Maurits Weeshuis. Het weeshuis werd gevestigd in twee naast elkaar gelegen panden aan de toenmalige Vismarkt.
In 1872 werden deze panden afgebroken en vervangen voor 1 nieuw pand, het nu nog steeds bestaande Prins Mauritshuis. Het pand heeft na het verdwijnen van het weeshuis in 1928 jarenlang een functie als kerkelijk gebouw gekend. Hier werd een bijzondere verbouwing in 1928 voor gedaan. De gehele 1e verdieping werd weggebroken om hoogte te krijgen en onder het 2e plafond werd een kerkplafond getimmerd om de sfeer en uitstraling van een kerk te creëren gebruikt tot 1969.

Bewijsbronnen naamgeving Prins Maurits Weeshuis

Er is geen bewijs gevonden voor de bewering dat het weeshuis gesticht is uit een fonds dat door prins Maurits aan het bestuur van de schans of de kerk voor dat doel zou zijn geschonken. Er is wel een akte (22 januari 1676) in het kerkelijk archief van Blokzijl bewaard gebleven, waaruit blijkt dat het weeshuis in 1676 is gesticht, na aankoop van twee naast elkaar gelegen panden aan de Vismarkt. Deze twee huizen blijken de naam te hebben van ‘De Prins van Oranje’. Niet onwaarschijnlijk is het dat daarmee prins Maurits werd bedoeld, gezien zijn betekenis voor de fortresse. Het lijkt er dus op dat het weeshuis zijn naam heeft ontleend aan het huizenkoppel waarin het werd ondergebracht.
Weer uit een ander stuk in het kerkelijk archief blijkt dat pas veel later de naam Prins Maurits Weeshuis officieel wordt aangenomen. Dat gebeurt als men heeft besloten tot afbraak van het oude weeshuis en tot nieuwbouw op dezelfde plaats  Het is ds. Kamp die in een brochure uit ca. 1870, om fondsen te werven voor deze nieuwbouw, aankondigt dat het nieuwe weeshuis de naam Prins Maurits Weeshuis zal gaan dragen.
Aan de andere zijde waar eerst de weesvader en weesmoeder woonde, de beheerders, woonde nu de koster van de kerk. Vele kerkelijk activiteiten vonden nu plaats in het Prins Mauritshuis waar onder uitvaarten, trouwerijen, zondagschool, zangavonden, kinderdiensten enz.. In 1970 verdween deze functie en werd het gebouw verkocht aan een particulier. Er vond wederom een grote verbouw plaats waar de in 1928 verwijderde verdieping is terug gebracht, echter niet correct en te laag.  Daarna heeft het gebouw vele functies en eigenaren gehad. Iedere eigenaar heeft zijn ‘spoor’ achtergelaten.

Grand café Prins Mauritshuis 25 jaar (1998-2023).

Sinds 1998 zijn Alko en Annemarie Tolner – Wester eigenaar van dit bijzondere historische pand. Ook zij hebben in het gebouw vele aanpassingen en veranderingen aangebracht. Door verdere groei van het horecabedrijf richting de haven, dit door het aankopen en koppelen van buurpanden, hebben echtpaar Tolner besloten na een lang vergunning traject het inmiddels rijks monumentale gebouw weer terug te brengen in de staat van 1928 . Wederom werd de hele 1e verdieping (uit 1970) weggebroken. Gelukkig was het in 1928 aangebrachte kerkplafond nog in grotendeels in tact. Met zorg en aandacht is het nu weer compleet gerestaureerd en in oude glorie te herkennen. In februari 2023 bestaat Grand café Prins Mauritshuis 25 jaar. Grand café Prins Mauritshuis is uitgegroeid tot een uniek bedrijf op een prachtige historische plek aan van haven van Blokzijl.